با سلام و عرض ادب خدمت شما همراهان گرامی وب سایت استودیو معماری فرحو. با یک مطلب متفاوت درباره تاثیر احساسات بر معماری در خدمت شما هستیم. 450 سال پیش از میلاد مسیح، یک فیلسوف یونانی با نام پروتاگوراس اظهار داشت که انسان مجموعه‌ای از احساسات است. ما به عنوان افرادی که در زمینه معماری فعالیت داریم، طراحی‌های خود را برای انسان‌ها انجام می‌دهیم و به همین دلیل توجه ویژه به احساسات از جنبه‌های ضروری طراحی است که متاسفانه نادیده گرفته شده است. برای محقق شدن این مهم، باید با معماری چند حسی آشنا شویم و تفکری عمیق در این باره داشته باشیم. با ما تا انتهای مطلب ” معماری چند حسی چیست؟ ” همراه باشید.
در معماری چند حسی، تمرکز معمار بر روی حواس است و همین موضوع می‌تواند باعث ایجاد تجربیات جدیدی شود. اما آنچه اهمیت دارد این است که در مورد رویکرد معماری چند حسی واقعیت‌هایی وجود دارد که باید به خوبی توسط هر معمار درک شود.
ایده‌ای که اکنون پشت معماری چند حسی (Multi sensory architecture) است، اولین بار در دهه 1950 میلادی در کشور ژاپن متولد شد. در آن زمان طراحان و هنرمندان اعتقاد داشتند که بینایی به تنهایی نمی‌تواند باعث درک کامل هنر شود. آنها شروع به کار با حواس پنج گانه از جمله جلوه‌های بصری، نور و صدا کردند و با ایجاد رویدادهای زنده، در آثار خود پویایی بیشتری را گنجاندند. این افراد یک اعتقاد مهم داشتند و آن هم این بود که هنر باید مشارکت کامل انسان را در بر گیرد.
در آن زمان و برای هنرمندان آن دوره مفهوم معماری چند حسی، استفاده از بدن به عنوان وسیله‌ای برای خلق هنر بود. آنها هنر و محیط‌های تعاملی را با یکدیگر ترکیب نمودند و ارتباط جذابی بین هنر و بدن انسان ایجاد کردند.
با گذشت زمان و در دهه ۱۹۷۰ میلادی این سبک از بیان هنر شروع به گسترش نمود. هنرمندان در آن دوره نور و صدا را برای خلق تجربه‌های جدید با هم ادغام کردند. در آن زمان هنرمندانی که به عنوان پرفورمر مشغول فعالیت بودند در تالارهای بسته فعالیت می‌کردند اما آنها کم کم از تالارهای بسته خود بیرون آمدند. با بیرون آمدن آنها، تعاملات جدیدی شکل گرفت و به همین ترتیب رویکرد معماری چند حسی بین معمارانی که علاقمند بودند تا فضا را کاربرپسندتر کنند، ترویج یافت.
معماری چند حسی نیز مانند بسیاری از سبک‌های معماری دیگر اصولی دارد. ارسطو به همه جهانیان حواس پنج گانه را معرفی کرد اما امروزه کارشناسان معتقدند که ۳۳ حس متفاوت وجود دارد. در بدن انسان‌ها چهار محرک و چهار گیرنده حسی موجود است. محرک‌ها حسی را ایجاد می‌کنند که به آنها حالت‌های حسی نیز گفته می‌شود؛ مانند بینایی، شنوایی، حسی لامسه و … .
حالت‌های حسی عبارتند از:
همه ما تجریبات به یاد ماندنی زیادی داریم که به لطف جنبه چند حسی در ما ایجاد می‌شود. این موضع در ارتباط با فضا نیز با استفاده از معماری چند حسی نمود بیشتری پیدا می‌کند. به طور مثال خودتان را لب دریا تصور کنید. زمانی که بر روی شن‌ها راه می‌روید قطرات آب به روی پاهای شما پاشیده می‌شود، آب دریا شور است، بوی آب دریا یک بوی خاص است، امواج به ساحل کوبیده می‌شوند و صدای جالبی ایجاد می‌کنند، باد می‌وزد و با راه رفتن روی ماسه‌ها از ماسه خشک به ماسه مرطوب منتقل می‌شویم و همه این موارد را احساس می‌کنیم.
بنابراین برای اینکه یک معمار بتواند یک تجربه به یاد ماندنی برای افراد ایجاد کند، طراحی باید علاوه بر حس بینایی برای حواس دیگر نیز انجام شود. معماری برای اینکه بتواند تجربه‌ای جذاب برای افراد ایجاد کند، باید یا تجربه جدیدی را به کاربر بدهد یا اینکه حس نوستالژی را در او ایجاد کند. اگر چنین اتفاقی بیفتد، آن طراحی و معماری قطعا موفق خواهد بود.
ساختمان‌ها قطعا نمی‌توانند با ایجاد یک طعم خوشمزه و یک شیرینی زنجبیلی حسی همگانی برای مردم ایجاد کنند، اما سلیقه بسیار مهم است. درک این نکته که برای ایجاد یک معماری چند حسی باید به طورت همزمان چندین حواس را درگیر کرد، اهمیت بسیاری دارد. به طور مثال حس بصری و چشایی می‌توانند دست به دست هم بدهند. بدین معنا که می‌توان تصاویر، اشکال، رنگ‌ها و بافت‌ها را برای ایجاد و درک تجربه‌ای متفاوت تلفیق کرد.
طعم و مزه را می‌توان عناصر طبیعی مانند آب، ماسه و درختان القا کرد. احتمالا زیاد پیش آمده که طعم یک عصر بارانی یا شوری آب دریا را بدون اینکه به صورت واقعی این کارها را انجام دهید، حس کرده باشید. این هنر معماری چند حسی است. در معماری چند حسی بویایی نقش مهمی در بیدار کردن گیرنده‌های چشایی ایفا می‌کند. به همین دلیل است که زمانی که بوی غذا به ما می‌خورد، اشتهای ما تحریک می‌شود.
برای ایجاد یک معماری چند حسی فوق العاده می‌توانیم از تغییرات ظریف و متریال‌های پایدار بهره ببریم. به طور مثال، فریم‌های چوبی پنجره و درب‌‌ها، بازی نور و سایه، بازی با دما، تداخل بافت‌ها، دیوارهای آجری که بر روی آنها گیاهان خزنده وجود دارد، استفاده از سنگ یا حس چمن زیر‌پا و موارد این چنینی همگی متریال‌هایی طبیعی هستند که برای القای حس و تجربه‌ای متفاوت به کار گرفته شده‌اند.
همانطور که می‌دانید با مرور زمان پیشرفت‌های متعددی در حوزه تکنولوژی ایجاد شده است و فناوری کم کم در تمام حوزه‌ها وارد شده است. در عصر دیجیتال کنونی می‌توان از فناوری در راستای احساسات انسانی استفاده کرد و از جلوه‌های مصنوعی برای ایجاد تجربه‌های چند حسی استفاده کرد.
یکی از راه‌هایی که می‌توان از فناوری در معماری چند حسی استفاده کرد، استفاده از نور و دستکاری آن است. با استفاده از فناوری دیگر معماران در سایت پروژه خود به نور طبیعی وابسته نیستند و می‌توانند هر اثری را که دوست دارند، ایجاد کنند.
صداهای مصنوعی نیز می‌توانند به معمار در راستای رسیدن به هدفش کمک کنند. همین طور موادی مانند رنگ‌های ترمو کرومیک و تاسیسات تعاملی حس لامسه را بر انگیخته می‌کنند.
آن چیزی که شما به عنوان معمار نباید فراموش کنید این است که فضاها می‌توانند بدن و ذهن انسان را تحت فشار قرار دهند. محققان اعتقاد دارند که طراحی و معماری چند حسی می‌تواند استرس و اضطراب را کاهش دهد. در یک تجربه درمانی، تعامل بدن ما با فضا موضوعی است که می‌تواند بسیار موثر باشد.
امیدواریم از مطالعه مطلب ” معماری چند حسی چیست؟ “ لذت برده باشید و این مطلب برای شما مفید بوده باشد. معماری چند حسی نیازی است که در جوامع مختلف به میزان بسیار زیادی حس می‌شود. معماران می‌توانند در مقیاس کوچک، یک خانه و در مقیاس بزرگ‌تر، شهری متناسب با روحیات انسانی و سالم ایجاد نمود. اگر شما یک معمار هستید و به معماری چند حسی اعتقاد دارید از خود بپرسید:
کاربرانی که اکنون در فضایی که من طراحی کرده‌ام حضور دارند چه حسی دارند؟ آنها برای درک فضای من به چه احساساتی نیاز دارند؟ کدام حواس انسانی را به کار بگیرم تا بتوانم حس متفاوت ایجاد کنم؟
منبع: سایت آرل
سیستم BMS یا Building Management System به معنای مدیریت هوشمند ساختمان است. این سیستم به مجموعه سخت افزارها و نرم افزارهایی اطلاق ...
مطالعه بیشتر
امروزه معماری یکی از برترین فیلدهای مهندسی در سراسر جهان به شمار می‌رود و مهندسین بسیاری در این زمینه مشغول به فعالیت هستند. معماری از ...
مطالعه بیشتر
با سلام خدمت مخاطبین محترم استودیو معماری فرحو. با یک مطلب دیگر از سری مطالب آموزشی فرحو در خدمت شما هستیم. این بار قصد داریم یکی از مهم ترین و ...
مطالعه بیشتر